Ukoliko zagrebemo po površini istorije video-igara, pronaći ćemo podatak da su se glavna dešavanja iz ove oblasti odigravala u Japanu i SAD-u. Industrija video-igara 2022. godine obeležila je pet decenija postojanja – naime, 1972. godine izašla je prva igračka konzola Odiseja i osnovana je prva kompanija za proizvodnju video-igara Atari. Video-igre su tako prešle dug put sastavljen od različitih konzola, diskova i mikroprocesora, da bi danas simulacije svetova i života koje nam video-igre nude izgledale gotovo stvarno, čineći granicu između realnog i virtuelnog sveta skoro pa nevidljivom.
„Tehnološka dostignuća iz 90-ih godina u pogledu širenja interneta, multimedijalnosti računara, konzola, onlajn igranja, poligonalne trodimenzionalne grafike, a potom i pojava pametnih telefona oblikovaće razvoj novih igara na početku XXI veka”, navodi u svojoj knjizi „Totalna istorija video-igara” prof. Manojlo Maravić.
Svedoci smo sveprisutnosti zabave igranja video-igara koja do nas dolazi sa različitih strana – ona se krije u našem zadnjem džepu pantalona, na TV-u, kompjuteru, konzolama, u igraonicama… I dok su video-igre stekle ogromnu popularnost u svim razvijenim zemljama sveta među korisnicima „sa one druge strane” uređaja, razvoj čitave industrije video-igara nije tekao podjednakim tempom, već je umnogome zavisio (a i dalje zavisi) od različitih socio-ekonomskih okolnosti, kao i ulaganja u nove tehnologije i nova znanja.
U Srbiji, gejming industrija kreće da cveta početkom druge decenije XXI veka, a sada, samo desetak godina kasnije, Asocijacija industrije video-igara Srbije (SGA) broji preko 140 članova, od indi timova, preko e-sport kompanija, VFX studija, do globlano priznatih proizvođača igara, što gejming industriju čini jednim od najbrže rastućih delova ekonomije Srbije, te je naša zemlja danas pozicionirana kao jedna od najatraktivnijih „novih” država za proizvodnju video-igara.
Zapaženi timovi i video-igre iz Srbije
U Srbiji, za sada, postoje 3 centra sa najvećim brojem gejming studija – u pitanju su Novi Sad, Beograd i Niš.
Beogradska kompanija Nordeus najpoznatija je po naslovu Top Eleven, evergreen fudbal menadžer igri koja je 2010. godine lansirana na Facebook-u. Tada su mečevi u Top Eleven igri imali samo tekstualni prenos, da bi 2015. godine bili dodati 2D mečevi kao prirodni sled tehnološkog napretka. Vrhunac razvoja Top Eleven-a nastupa sa 3D mečevima, jer igrači počinju da svakodnevno dele isečke svojih mečeva u 3D-u društvenim mrežama.
Nordeus, kao velika kompanija, zaslužan je u određenoj meri i za razvoj mnogih drugih studija i video-igara. Tectonic Games Studio (TGS) iz Beograda postojao je kao neformalni tim od 2013. godine, ali 2020. godine su se ozbiljnije posvetili poslu i počeli da prave svoju prvu komercijalnu igru u okviru Nordeus booster programa pod nazivom SpellTome.
Osnovu ovog tima čine Andria Milivojević na poziciji gejm dizajnera i Aleksandar Pivin na poziciji programera, a tokom razvoja igre su se više puta smenjivali članovi tima na svim pozicijama, tako da je ukupno desetak ljudi učestvovalo u samoj izradi. SpellTome je 2D narativna akciona avantura za PC, namenjena ljudima koji bi hteli narativnu igru koja nije previše laka. Osnovni princip je bio da se igra dizajnira oko miša i tastature kao input sistema, jer iz TGS-a smatraju da takvih igara, pogotovo u ovoj kategoriji, nema toliko, u poređenju sa sistemima krojenim za kontrolere.
Dve zanimljive mini video igre koje bi trebalo spomenuti su inspirisane Nikolom Teslom i Mihajlom Pupinom, a bile su deo izložbe „Razvoj i primena rendgenske tehnologije kod Srba – od Tesle i Pupina do danas” u Muzeju nauke i tehnike 2021. godine. Igre su kreirane od strane mladih ljudi koji su pohađali besplatan program Game Design Bootcamp koji je kao deo Nordeus fondacije organizovao obrazovni centar Nordeus Hub koji se bavi edukacijom u oblasti razvoja igara. Od čak 400 učesnika programa, izabrana su dva najbolja projekta na temu Teslinog i Pupinovog rada na razvoju X-zraka. Priliku da nastave da razvijaju svoju ideju dobili su gejm dizajnerka Tatjana Gadža sa igrom Misterije X-zraka i gejm dizajner Ivan Ljujić koji je osmislio igru Naučnikove odaje: put otkrića.
Uz Nordeus, Mad Head Games je jedan od pionira razvoja video-igara u Srbiji. Osnovan 2011. godine, a trenutno broji 150 zaposlenih u kancelarijama u Beogradu, Novom Sadu i Sarajevu. Studio je do sada izdao čak 66 igara, a nakon što je pre dve godine postao deo globalnog giganta Saber Interactive (studija u okviru Embracer Group-a), u potpunosti se okrenuo razvoju akcionih igara za PC i konzole. Zapaženi AA projekat Mad Head Games-a, igra Scars Above, premijerno je prikazana na Prime Matter Twitch kanalu. U pitanju je avantura u kojoj se svet Alise u zemlji čuda susreće sa svetom Aliena.
Novosadski studio Brave Giant koji su osnovala braća Boris i Bojan Đurović, kao prvi projekat je 2012. godine realizovao igru Demon Hunter: Chronicles from beyond. U pitanju je bila HOPA igra po motivima horor filma „From beyond”. PC gejming je u to vreme bio dominantan, bar kod nas, i većini mladih studija u to vreme uzor je bio Mad Head Games. Većina igara Brave Giant-a je objavljena na svim važnijim platformama, uključujući Sony Playstation, Xbox, Nintendo switch, iOS i Play Store.
Međutim, PC tržište casual igara je počelo polako da se gasi pod najezdom mobile casual igara. Premium mobilne igre su bile značajno jeftinije od premium PC igara, tako da je najveći broj casual igrača prešao sa PC-a na mobilne telefone i tablete. Mobilno tržište je veoma drugačije od PC tržišta, preferencije igrača u vidu grafike i samog gameplay-a su drugačije, kao i reklame i monetizacija. To je jedan od izazova sa kojim se brojni kreatori video-igara i danas nose.
Igra Legends of Libra napravljena od strane novog i mladog tima, niškog Sozap-a, takođe je privukla pažnju brojnih korisnika jer je nalik Lego kockicama – može da je igra dete od 3 godine ali i oni koji su odavno zašli u pozne godine života. U ovoj igri nivoi su inspirisani starim Indiana Jones i Tomb Rider filmovima – „zgrabi skriveno blago i preživi”.
Iako takođe relativno mlad studio, osnovan 2018. godine – Alset tim čine profesionalci iz gejming industrije – koncept artisti, 3d modelari, ilustratori, dizajneri i programeri, koji su uspeli da za godinu i po dana naprave svoju prvu igru koju su samostano radili od nule.
Umetnička 2D avantura Golf Club: Wasteland je indie mobilna igra beogradskog tima Demagog Studio koja se našla u digitalnim prodavnicama zahvaljujući saradnji sa nezavisnim izdavačem Untold Tales. Kupovinom svake kopije igrači dobijaju i digitalni soundtrack i grafičku novelu, odnosno art book koji dodatno proširuje pozadinsku priču Čarlija, usamljenog golfera u žutom skafanderu. Demagog studio potpisao je 2023. ugovor sa Netfliksom za igru Highwater, koji je prequel u odnosu na kritički izuzetno dobro ocenjen pomenuti debi Demagog studija, Golf Club: Wasteland.
S druge strane, igra „Farm it!“ Tummy Games-a iz Novog Sada od 2021. je dostupna na Apple Arcade platformi, što je čini prvom igrom iz Srbije koja je dospela na ovaj servis. Ljubiteljima video-igara Tummy Games je poznat po desetnima miliona preuzimanja za igre koje su radili za neke od najuspešnijih globalnih izdavača – Voodoo i Homa Games.
Niški studio Peaksel takođe je objavio svoju prvu igru za PC koja je prošla zapaženo pod nazivom 100 Worlds. Naslov je dostupan na Steam platformi, a 100 Worlds (Android, iOS, Steam) je „room escape” igra gde igrači moraju da reše niz logičkih zagonetki kako bi glavnu junakinju spasili iz magične knjige u kojoj je zarobljena.
Gejming kao nauka
Nakon detaljnih istraživanja obrazovanja u oblasti digitalnih umetnosti i gejminga, i dve godine koncipiranja i planiranja, Fakultet dramskih umetnosti u Beogradu najavio je 2021. godine pokretanje novog studijskog programa – „Vizuelni efekti, animacija i gejm art“. Time je ovo postao drugi četvorogodišnji program u Srbiji posvećen razvoju igara, nakon smera „Dizajn video igara“ na Akademiji umetnosti u Novom Sadu.
Akademija umetnosti u Novom Sadu prva je izborila akademsko mesto za video-igre u Srbiji 2017. godine, pa nije neobično što je upravo ona bila glavni organizator prve naučne nacionalne konferencije o video-igrama sa internacionalnim učešćem. Interesovanje za akademsko izučavanje gejminga od 2017. godine samo raste, te ubrzo nastaju i prvi master programi (Master 4.0) u vezi sa video-igrama, jednosemestralni kursevi koje organizuje Univerzitet umetnosti u Beogradu.
Studijski programi koji postoje za sada u Srbiji primarno su fokusirani na razvoj video-igara, što je odgovor na rastuću gejming industriju u našoj zemlji, koja trenutno zapošljava više od 2.100 ljudi. Ono što još uvek nedostaje jeste platforma za kritičko-teorijsko bavljenje video-igrama. Upravo to je konferencija Studije video-igara (SVI) – nova interdisciplinarna naučna oblast nastojala da nadomesti. Konferencija je održana u Novom Sadu 2021. godine, a njen cilj bio je da obezbedi platformu za dalje naučno bavljenje video-igrama.
Nema sumnje – gejming industrija u Srbiji razvija se neverovatnom brzinom, a brojni timovi kreativaca iz različitih oblasti – od storyteller-a, preko dizajnera zvuka do programera, imaju priliku da stvaraju različite virtuelne svetove u kojima brojni igrači uživaju, sa iščekivanjem novih igara.
Reference:
Kristina Janković, SGA
Totalna istorija video igara, Manojlo Maravić
0 Comments